Nhật Bản - hồi chuông cảnh tỉnh cho thế giới

Liên tục kích thích kinh tế, nhưng nước này vẫn tăng trưởng âm, phải gánh khoản nợ công lên tới 220% GDP và có thể sẽ thay thủ tướng thứ bảy trong vòng 6 năm.

Nhật Bản đang chuẩn bị cho cuộc bầu cử có thể khiến nước này thay Thủ tướng thứ 7 trong vòng 6 năm. Vì vậy, chính phủ và chuyên gia kinh tế tại các nước phát triển đang coi đây là minh chứng cho hậu quả dài hạn của chính sách nới lỏng tiền tệ.

Sau hàng thập kỷ phát triển chậm chạp, thậm chí là tăng trưởng âm, Nhật Bản phải dành tới một phần tư doanh thu thuế chỉ để dành trả nợ. Năm ngoái, tỷ lệ nợ chính phủ trên GDP nước này là 220% cao nhất trong nhóm nước công nghiệp phát triển (G7).

Nợ công Nhật Bản năm 2011 chiếm 220% GDP. Ảnh: CNN

David Rea - nhà kinh tế khu vực Nhật Bản tại Capital Economics cho biết: "Nhật Bản đang rất lộn xộn. Đây chính là hồi chuông cảnh tỉnh cho thế giới, nhất là Mỹ và châu Âu. Dù tình trạng ở hai khu vực này còn chưa tồi tệ đến như vậy".

Trong những tháng gần đây, Chính phủ Nhật Bản đã nhiều lần thông báo tung gói kích thích kinh tế. Tuy nhiên, việc này dường như vẫn chưa đủ giúp họ có được sự ủng hộ cần thiết để thắng cử. Biện pháp gần nhất, công bố tuần trước, được Reaas mô tả "chỉ là một thứ hổ lốn khác trong nhóm biện pháp của Nhật Bản".

Vai trò của Ngân hàng trung ương Nhật Bản (BOJ) cũng có thể thay đổi. Đây cũng sẽ là tiếng chuông cảnh báo cho các Ngân hàng trung ương khác. Đảng đối lập - Tự do Dân chủ của cựu Thủ tướng Nhật Shinzo Abe đang dẫn đầu trong nhiều cuộc trưng cầu dân ý gần đây. Họ tuyên bố nếu giành chiến thắng trong cuộc bầu cử ngày 16/12 tới, họ sẽ buộc BOJ nâng mục tiêu lạm phát từ 1% lên 2%.

Việc Nhật Bản duy trì lập trường nới lỏng như hiện nay cũng có nghĩa chính phủ mới sẽ gặp khó khăn nếu muốn thay đổi triệt để. Steven Englander - Giám đốc bộ phận Chiến lược tiền tệ toàn cầu của G10 tại Citi cho biết: "Vấn đề nằm ở chỗ cái mà BOJ sẵn sàng làm để chống lại sự thay đổi không phải là địa vị pháp lý. Trên thế giới, mối quan hệ của các ngân hàng trung ương với bộ tài chính đã phát triển từ "hôn nhân mở" lên cấp độ ngân hàng hoàn toàn có quyền độc lập, miễn là làm theo chính xác những gì bộ muốn".

Theo Paul Robinson, trưởng bộ phận nghiên cứu hối đoái toàn cầu tại Ngân hàng Barclays, BOJ vẫn luôn bị chỉ trích vì "quá rụt rè" trong việc giải quyết giảm phát tại Nhật. Capital Economics cũng chỉ ra rằng biện pháp tiếp cận hiện tại của Nhật "không khác lắm" so với Cục Dự trữ liên bang Mỹ (FED). Các nhà kinh tế tại Citi và Capital Economics cảnh báo việc đồng yen giảm giá mạnh trong 3 - 5 năm tới có thể thúc đẩy xuất khẩu Nhật Bản, nhưng mặt khác lại làm giảm giá trị tiết kiệm của người già nước này.

Dân số cũng là dấu hiệu cảnh báo cho phương Tây, khi tỷ lệ sinh tại đây đang giảm dần. Theo hãng bán lẻ Unicharm, Nhật Bản dùng tã người già còn nhiều hơn tã trẻ em. Vì thế, nước này còn phải giải quyết bài toán khó về thay thế lực lượng lao động trong tương lai.

Thùy Linh (theo CNBC)